úr-svalr, adj. nasskalt: m. sg. dat. (eiþa unna) at lirsvQlom Unnar steine HR II 29*; f. pl. nom. urs valar unner léko HHII 12*, hendr (ero) úrsvalar HQgna niáge HH II43⁵; n. sg. nom. hvert (tår) fell blóþogt á hrjóst grame, úrsvalt, inn-fjalgt, ekka þrunget HHII44*.

urt, f. (norw. fær. dän. urt, ascluvecl. yrt; got. aíirts in: aiirti- gards, ags. ort m:ort-geard) kraut; laub: sg. «ora. vqro þeim bjore bQl mQrg saman: urt alz viþar ok akarn brunnen Oþr II24².

*úr-vón, f. _tregenhoffnung', poet. Bezeichnung der wölke: sg. acc. (ský kalla) úrvQn jQtnar Alv 18*.

1. ur Jr, f. (alts. wurd, ags. wyrd, ahd. wurt) name einer schicksalsgottheit (Vsp 19*20* Hqv 110² Gßr II 22 *R) , dann s. v. a. schicksalsgöttin, unheilbringendes wesen überhpt: pl. nom. gengo á mille grimmar urþer Sg 5*.

2. urþr, m. Untergang, verderben : sg. nom. urþr Qþlinga hefr æ veret Gþr 123³ (KG, Aarb. 1881 s. 242 fg.).

út, adv. (nonv. aschwed. adän. ut, fær. ut; got. alts. afris. ut, ags. ut, ahd. uz) 1) hinaus: bera ut hinaustragen: bar hon (Sigyn) ut eitrit Ls 65 pr 6, ut af hans (Mimameiþs) aldne skal á eld bera Fj 16Sigmundr bar líkit ut á skipit Sf 21; ganga ut hinausgehen: Geirrøfr gekk ut til bæjar Grm 12R, fyr þér einom monk út ganga Ls 64*, (Slagfiþr ok Egell) gengo ut ok inn Vkv 5*, ut gakk, Sigrun frå SevafjQllom HHII41*, ut gekk {)á Guþrún Atla i gøgn Akv 36*, út gekk lión (Guþrún) síþan . . ok fagnaþe komnom Am 44*, gekk hon (Guþrún) ut á sæinn ok vildi fara sér Ghv 2, ut gekk SigvQrþr andspjalle frá FH4²; hefja út hinaustragen (eine leiche zur bestattung): gørfm nu, Gudrun! af gøzko þínne okr til ágætes, es mik iit hefja Am 96*; hrinda út hinausstossen: (Geirrøfr) hratt tit skipinu Grm 11, karl hratt ut skipinu ok hvarf þegar Sf23; koma ut hinauskommen: út fli né kømr órom hQllom frå, nema fm enn snotrare sér Vm 7*, at undrsjónom f)ú verþer es þú ut kømr Skm 28*, ef ek inne ættak Æges hQllom i Baldre glikan bur, ut fm né kvæmer frå asa sunom Ls27*, Hår segir at hann (Gylfi) komi eigi heill ut, ef hann er fróþari FM1*,

J>at es annat (h^ill), ef fm st tit of kometin ok est á braut buenn, tvaa fm lí-tr á tae standa hróþrfúsa hale Rm21*; hinausbringen: þat's til kostar, ef koma mætteþ 5 tit or óro Qlkjól hofe Hym 34²; leita út hinausgehen um etw. (ehs) zu suchen: nQtt fm rísat, nema á njosn sér eþa f)ú leiter f)ér innan ut staþar Hqv 111*; reka ut hinaustreiben: vindr rak f)á (Geirrøf 10 ok Agnar) i haf ut Grm 4, (unpersönl.) skipit rak i haf ut Grm 12; rista ut hinausschneiden: reist haun (Sigurþr) meþ Gram frá hQfuþsmátt brynj una i gøgnum nif)i* ok svå ut i gøgnum báþar ermar 15 Sd 9; skr i f) a ut hinausgleiten: beit hans ut skrifjo HHI24²R; skæva út sich hinausbewegen: kvam en arma út skævande móf>er Atla Od 30*; 2) weiter entfernt (und zwar in südlicher richtung: 20 KO, Efterl. skr. I, 88): ganga íimtán folk upp á land, þó's i Sogn ut sjau fmsunder HHI 51*.

ütsLTiJünger utan, adv. u. praepos. (norw. aschwed. utan, fær. uttan, adän. utan, utæn; 25 got. utana, alts. utan, ags. utan, úton, ahd. uzana, üzän) I. adv. von aussen, an der aussenseite, dr aussen: fjær skålar es und skQi-om VQro sveip hann (sveipk) utan silfre Vkv 25² 37², seint kvaþ (konungr) at telja ³⁰ .. langliQfþof) skip .. f>aus jQrvasund titan fóro HHI25*, hvárki mátti honum (Sig-mundi) eitr granda utan né innan Sfl2, allir synir hans stofmz eitr á hQrund titan Sfl3, lQgfmm þeim (ásum) fjQrlausn ³⁵ at fylla otrbelginn mef) gulli ok hylja utan ok mef) raufm gulli Rml7, salr's á hQvo Hindarfjalle, allr es titan elde sveipenn Fm 42², elde VQro eggjar (sverþs) útan gQrvar, en eitrdropom innan fáþar Rr 20*; ⁴⁰ støkkva u. zurückspringen: (Þrymr) utan stQkk endlangan sal Þrk 2 7²; II. praepos. c. gen. ausserhalb: utan garþa sá hann (Svipdag) upp of koma fmrsa þjóþar sjQt Fj 1 *; fyr — titan, praep. c. acc. ausser-halb, mit ausnahme von; s. fyr III.

útar, adv. compar. (norw. utar, fær. uttar, adän. utær; alts. utar, ags. titer in titer-mere, afris. uter, utir, ahd. uzar) weiter hinaus: baf) hlunngota hafra ⁵⁰ dróttenn átrunn apa utar føra Hym 21², titar hverfa þess þeir innar skyle (?) Fj 16 *.

ute, adv. (norw. aschwed. ute, fær. uti, dän. ude; got. uta, alts. afris. uta,