unz (d.i. und es), conj: und adv. A. conj. 1) bis; a) c. ind. prs. vindeld, vargQld, unz vei'Qld steypesk Vsp 45bU, glaþr ok reifr skyle gumna hverr, unz sírm bíþr bana Hqv 15*, brandr af brande 5 hrinn unz brunnenn es Hqv 57*, í Þrúþ-heime skal Þórr vesa unz of rjúfask regen Orm 4*, ulf sék liggja áróse fyrer unz of rjúfask regen Ls 412, þeir (garmar) varþa unz rjúfask regen Fj 20% njóttu, ef þú 10 namt (runar) unz rjufask regen Sd 197, haltu svå til vinstra vegsens unz Jm hitter Yerland Hrbl 137, hann (Atla) skalt eiga unz þik aldr vij)r Opr II31*; b) c.ind. prt.: vas J>eim (Qsom) vætterges vant ór 15 golle, unz þriar kvQmo fmrsa meyjar Vsp 8*, svá óx unz or varf) jQtonn Vm 31% né J>at niQtto mærer tivar .. of geta hverge, unz . . Týr Hlórriþa ástráþ miket einom sagþe Hym 4% fóro drjúgom . . unz til 20 Egels kvQmo Hym 72, fló J)á Loke .. unz fyr utan kvam ása garþa (jQtna heima) ßrk 52 82, (Óþenn) nam vittogre valgaldr kveþa, unz nauþog reis Bdr 4% (Jarl) reif) meirr f)af>an . . hélog fjQll unz at hQllo kvam 25 Bp 37*, margar brúþer hann (Hate) lét frå bue teknar unz hann Helge hjó HHv 17*, þaþan beij) þengell unz þinig kvQmo haler hundmarger HHI 23*, móþer mik fødde .. unz mik Gjúke golle reifþe Oþr 30 111% fórk af fjalle fimm dégr taleþ unz hQll HQalfs hQva þekþak Opr 1114% (Odrun) lét mar fara mold veg sléttan unz at hQre kvam hQll standande Od 32, vasa langt af J)vi, heidr válítet, unz þær vélar (Bryn- 35 hildr) visse allar Od 17% létom fljota far sund yfer unz alla sák Atla garþa Od 29*, fór þar fjQlþ horna unz þótte fulldrukket Am 82, fóro fagrbúnar unz þau fjQrþr skilþe Am 28% morgen mest vQgo unz áo miþjan dag lidde Am 49*, Qrkoþom at auþno unz vér austr kvQmom Am 92*; c) c. opt. praes.: f)ik vilk fregna unz al-kunna Bdr 82 IO2 122; 2) bevor, ehe (c. opt. praes.): (vilk) vita ef meine morþ - 45 fQi- kono, unz af méle enn mein kome Sg 436; B. adv. [eigentl. wol conj. mit verschiviegenem hauptsatz: (das dauerte) bis ..] schliesslich, endlich: unz þrír kvQmo ér þvi lif>e Qflger ok Qstker æser 50 at húse Vsp 17*, unz Brynhildar biþja féro Sg 3% unz af hyggjande hQrskrýdd kona (Brynhildr) . . orf) viþr of kvaf) Sg

50% unz mer fyrmundo miner brøfyr at ættak ver Qllom frem ra Opr 113*; unz þat dass.: unz þat qn friþa frilla kende ástráþ miket Hym 31 *.

*up-heimr, m. ioberwelt% poet. bezeich-nung des himmels: sg. acc. (himen kalla) upheim jQtnar Alv 12*.

up-himenn, m. (vgl. alts. up-himil, ags. up - heofon) der himmel oben: sg. nom. jQrf) fanzk æva né uphimenn Vsp 3 % hvaþan jQrþ of kvam eþa uphimenn? Vm 20*, jQrf) dusaf)e ok uphimenn Od 16*; gen. heyr nu, Loke! hvat ek nu mæle, es enge veit jarþar hverge né uphimens: qss's stolenn hamre! ßrk 2*.

* up -lok, n. das aufschliessen, öffnen: sg. dat. ramt es þat tré es ríþa skal Qllom at uploke Hqv 1352.

upp, adv. (norw. feer. upp, aschwed. upp, opp, adän. up; alts. ags. up, upp, afris. up, op, ahd. üph, üf; vgl. got. iup) auf, aufwärts, empor, nach oben; ala u. aufziehen: vask upp alen i jQfra sal Od 13*, alen vit upp vQrom i eino huse Am 68*; bera upp aufzählen: nú låt forna niþja talþa ok upp bornar ætter manna Hdl 112; brinna u. auflodern: eld sák upp brinna auf>gom manne fyrer Hqv 70 *; brjóta u. aufbrechen: bjQrn hugfjak inn komenn, bryte upp stokka Am 16*; draga u. hinauf- (herauf-)ziehen: Arvakr ok Alsviþr þeir skolo upp heþan svanger sól draga Orm 37% dró mærr Hymer móþogr hvale einn á Qngle upp senn tvaa Hym 22 % dró djarflega dáþrakr Þórr orm eitr-faan upp at borþe Hym 242; fara u. emporfahren, hinauffahren: stóllinn for undir honum (Þór) upp undir ráfit (upp at ræfri Wr) FM 61*, Sigurþr ok Reginn fóru upp á Gnitaheiþi Fm 1; festa u. oben befestigen: Skaþi tók eitrorm ok festi upp yfir annlit Loka Ls 65 pr 4; féþa u. aufziehen: þar fæddiz upp Svanhildr Ohv 5; ganga u. hinaufgehen: i nátt-myrkri brutu þeir (Agnarr ok Geirrøfr) vif) land ok gengu upp Orm 5, Geirr0þr gekk upp til bæjar Orm 12, ganga fimtán folk upp á land HHI51*; hefja u. emporheben: hófsk á hQfoþ upp hver Sifjar verr Hym 35*; beginnen: hér hefr upp (unpersönl.) Hyndluhljóf) Hdl üb. (F); h 1 aup a u. hinaufspringen: hann(Geirrøf)r) hljop upp á land Orm 10; hlaþa u. auf